Πριν ένα χρόνο περίπου, πήρα ένα δυνατό μάθημα στα σαρανταπέντε μου, από τον πατέρα μου για τη διαφορά του “αγράμματου” από τον “αμόρφωτο”. Εγώ ο θρασύς και ασεβής σε μια από τις συνηθισμένες λογομαχίες μας (οικογενειακό συνήθειο) θέλοντας να του επισημάνω την άγνοιά του σε κάποιο θέμα (ο υπερ-70χρονος ήρωας βιοπαλαιστής μπαμπάς μου έχει βγάλει μόνο την πρώτη Δημοτικού αφού έμεινε από μικρός ορφανός από πατέρα και έπρεπε να δουλεύει στα χωράφια, ενώ αργότερα έγινε σοβατζής στις οικοδομές μέχρι τη σύνταξη) του λέω: “Αφού εσύ είσαι αμόρφωτος, γι’ αυτό και δεν μπορείς να το γνωρίζεις”. Τότε αυτός “φούντωσε” και “μου έβαλε (με το δίκιο του) τα γυαλιά”:
Εγώ μπορεί να είμαι αγράμματος, αλλά δεν είμαι αμόρφωτος και δεν μπορείς να με λες έτσι
Έπαθα σοκ! Έμεινα αποσβολωμένος κάμποση ώρα, προσπαθώντας να συνειδητοποιήσω κάτι σπουδαίο. Ενστικτωδώς κατάλαβα αμέσως ότι είχε δίκιο, αλλά και ότι η ρήση του εκείνη έκρυβε μεγάλη σοφία.
Ναι! Πηγαίνουμε σχολείο, μαθαίνουμε γράμματα, γνώσεις και ένα σωρό πληροφορίες. Μορφωνόμαστε, όμως, μόνο από τις ξερές γνώσεις; Μόρφωση θα πει διαμόρφωση προσωπικότητας, χαρακτήρα και αν ερμηνεύσουμε τις ωραίες αυτές ελληνικές εικόνες (στο σχολείο τις ονομάζουν “μεταφορές”) βλέπουμε την προσωπικότητα του ανθρώπου σαν ένα εύπλαστο αγγείο που του δίνουμε μορφή. Το αν το τελικό αποτέλεσμα θα έχει ευχάριστη όψη, εξαρτάται από τον ή τους αγγειοπλάστες, δηλαδή από αυτούς που επηρεάζουν την αγωγή και την διάπλαση του ατόμου από την βρεφική του ηλικία ως την ενηλικίωσή του. Έχει αυτό καμία σχέση με τις γνώσεις του σχολείου; Έχει λίγη. Εξαρτάται από αυτές. Κατηγορηματικά ΟΧΙ!
Μια προσωπικότητα χαρακτηρίζεται από τις ηθικές αρχές και τις αξίες της ζωής.
Ο πατέρας μου έμαθε με κόπο να γράφει αλλά δεν αδικούσε ποτέ κανένα. Το αντίθετο, μάλιστα, προτιμούσε να αδικηθεί αυτός παρά να αδικήσει κάποιον άλλο.
Ο πατέρας μου έμαθε με κόπο να διαβάζει, αλλά διάβαζε καλοπροαίρετα τους ανθρώπους, θεωρώντας τους όλους καλούς.
Ο πατέρας μου έμαθε με κόπο να κάνει αριθμητικές πράξεις, αλλά ποτέ δεν έκλεψε στο μέτρημα και ήταν δίκαιος με όσους είχε συναλλαγές.
Ο πατέρας μου δεν σπούδασε καμία τέχνη αλλά ήταν (και είναι) πανέξυπνος και μπορούσε να κάνει ένα σωρό περίτεχνες δουλειές και μαστορέματα.
Ο πατέρας μου δε σπούδασε κοινωνιολογία αλλά ήταν πρόσχαρος και κοινωνικός με όλους.
Ο πατέρας μου δε σπούδασε θρησκευτικά αλλά βοηθούσε απλόχερα και χωρίς αμοιβή όσους του το ζητούσαν και δεν διανοείτο να φύγει από το σπίτι του επισκέπτης χωρίς τρατάρισμα ή τραπέζωμα.
Ο πατέρας μου δε σπούδασε παιδαγωγικά αλλά δεν καταχέριαζε τα παιδιά του (εκτός εξαιρέσεων που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, μέγα κατόρθωμα έχοντας δυο αγόρια “της συμφοράς”).
Τις τελευταίες μέρες έχουν γραφτεί (λόγω μιας δυσάρεστης αφορμής) αρκετά άρθρα για τους αγράμματους, από πολλούς και διάφορους, οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) εκ των οποίων είναι περισσότερο σπουδαγμένοι από τον πατέρα μου. Σε όσα μπόρεσα (ή άντεξα, λόγω της απεχθούς αφορμής που η θύμησή της μου ανακάτευε το στομάχι) να διαβάσω, αν και το νόημα ήταν κατανοητό και σωστό δεν υπήρχε αυτός ο σαφής διαχωρισμός των δυο εννοιών, που ο αγράμματος πατέρας μου είχε σαφώς ξεκαθαρισμένο. Μάλιστα, δεν δεχόταν σε καμία περίπτωση τον τίτλο του “αμόρφωτου” ως ιδιαίτερα προσβλητικού και αυτό γιατί…
ο αγράμματος πατέρας μου είναι πολύ πιο μορφωμένος από πολλούς “γραμματιζούμενους” (μαζί και από μένα)
