Οι συχνότερες περιπτώσεις που κάποιοι γονείς ζητούν γνώμες και συμβουλές για την ανατροφή των παιδιών τους, σχετίζονται με δυσκολίες στην εφηβεία ή την αρχή της ενηλικίωσής τους. Δυστυχώς, οι απαντήσεις που δέχονται από τους εμπειρότερους, ξεκινούν πάντοτε με το
Τώρα, είναι πλέον αργά για εύκολες λύσεις. Παρόλα αυτά…
Όλοι οι Πατέρες, σύγχρονοι και παλαιότεροι, που έχουν μιλήσει για το θέμα, καθώς και οι σύγχρονοι επιστήμονες, συμφωνούν πως η μέριμνα για την σωστή ανατροφή των παιδιών πρέπει να ξεκινάει πάρα πολύ νωρίς, όχι απλά από τη γέννηση, αλλά ήδη από την κύηση και, μάλιστα, ακόμα νωρίτερα. Δηλαδή από την πρώτη στιγμή που ένα ζευγάρι αποφασίζει να κάνει οικογένεια. Τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας έχουν ήδη ολοκληρωθεί μέχρι τα πέντε περίπου πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας. Στην πραγματικότητα, επειδή η διαμόρφωση της προσωπικότητας εξαρτάται, κυρίως, από την βιωματική σχέση και την επαφή των ανθρώπων του κοντινού περιβάλλοντος με τα παιδιά, οι χαρακτήρες τους πλάθονται και επηρεάζονται από τους χαρακτήρες όλων αυτών που έρχονται σε επαφή μαζί τους. Όσο κοντινότερα τα πρόσωπα, και όσο περισσότερο χρόνο ή επαφή, τόσο μεγαλύτερη η επιρροή τους. Επίσης, κάποιοι που έχουν ισχυρή προσωπικότητα, αφήνουν μεγαλύτερο στίγμα, πότε θετικό και πότε αρνητικό. Τελικά, αφού και οι γονείς και ο περίγυρος βάδισαν το ίδιο δρόμο σαν παιδιά, μπορούμε να πούμε ότι
η ανατροφή των παιδιών, είτε χτίζεται, είτε επηρεάζεται, από όλη την οικογενειακή αλυσίδα των γονιών και των κοινωνιών που τις περιέβαλλαν, ανάλογα με το χρόνο επαφής και την ένταση της προσωπικότητάς τους.
Αυτό επιβεβαιώνει τη βαθειά σοφία που κουβαλάει το γνωστό ρητό “αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα”. Κάθε παιδί γεννιέται εν δυνάμει τέλειο, από τη στιγμή της σύλληψης. Από την κύησή του στην κοιλιά της μάνας του, είναι ένας πλήρης και αγνός άνθρωπος μεν, με τα ιδιαίτερα χαρίσματα που θέλησε ο Θεός για το καθένα, πλην όμως άπειρο. Οι εμπειρίες που αποκτά εφεξής, χτίζουν τη γνώση του για τον κόσμο στον οποίο εισήλθε, αρχικά τον κόσμο της μήτρας, και μετά τη γέννα, στον πλήρη προορισμό του. Οι αμαρτίες των γονιών του είναι οι αδυναμίες και τα πάθη τους.
Όσο πιο άγιοι είναι οι γονείς και ο περίγυρός του, τόσο τελειότερος άνθρωπος θα καταλήξει να είναι στην πλήρη ενηλικίωσή του.
Η εμπειρία που θα αποκτά από την επαφή με τα πάθη και τις αδυναμίες των γονιών και του κύκλου τους, θα σμιλεύει τον χαρακτήρα του ανάλογα.
Είναι κάτι ανάλογο με το παράδειγμα του αγγειοπλάστη που πλάθει ένα κεραμικό. Ένας έμπειρος και χαρισματικός αγγειοπλάστης παραλαμβάνει κεραμικό υλικό στην τέλεια ποσότητα και ποιότητα. Γνωρίζει πολύ καλά τον τέλειο τρόπο για να πλάσει το αγγείο που του παρήγγειλαν να κατασκευάσει. Θα ξεκινήσει, ρυθμίζοντας την κατάλληλη ταχύτητα περιστροφής του πηλού. Θα αρχίσει να πλάθει το υλικό, τοποθετώντας τα δάχτυλά του στα κατάλληλα σημεία, με την κατάλληλη τεχνική, όπου χρειάζεται με λεπτότητα, και όπου χρειάζεται με περισσότερη πίεση. Έτσι, θα μεταμορφώσει το άμορφο κομμάτι πηλού σε ένα καλλιτεχνικό αριστούργημα. Έπειτα, θα το φουρνίσει στο φούρνο στην κατάλληλη θερμοκρασία, για τον χρόνο που πρέπει. Μετά θα το επεξεργαστεί, θα το βάψει, ή θα το ζωγραφίσει. Τέλος, θα το γυαλίσει με το κατάλληλο λούστρο και θα το τελειοποιήσει, σύμφωνα με την επιθυμητή τεχνοτροπία. Αν ο αγγειοπλάστης δεν είναι έμπειρος και καλός καλλιτέχνης, το αγγείο που θα φτιάξει μπορεί να έχει ελαττώματα και να γίνει εύθραυστο, ή να έχει ατέλειες, ή να είναι ασύμμετρο ή οι ζωγραφιές του να είναι άσχημες.
Πάρα πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η προσωπικότητα των ανθρώπων, τα πνευματικά, νοητικά και σωματικά χαρακτηριστικά τους είναι κυρίως κληρονομικά, και μεταφέρονται από τους γονείς και τους προγόνους τους, στα παιδιά τους μέσα από το DNA. Αυτή η άποψη είναι εν μέρει εσφαλμένη και είναι πολύ απλό να το εξηγήσουμε. Βασικά, όσοι γονείς έχουν γεννήσει και μεγαλώσει πάνω από ένα παιδί, και ιδιαίτερα όσοι είχαν δίδυμα, τρίδυμα κ.ο.κ, έχουν προσωπικό βίωμα της διαφορετικότητας του χαρακτήρα καθενός παιδιού από τα άλλα αδέρφια του. Αν ίσχυε η κληρονομικότητα μέσω DNA, όλα τα παιδιά πολυτέκνων (από δύο και πάνω) θα έπρεπε να έχουν ίδιες προσωπικότητες και ίδια χαρίσματα, κάτι που δεν συμβαίνει. Όσοι υποστηρίζουν αυτήν τη θεωρία, το στηρίζουν σε, απλές ή σύνθετες, φανταστικές υποθέσεις.
Ασφαλώς, είναι κατανοητό από πού πηγάζει η θεωρία της κληρονομικότητας. Είναι εντελώς συνηθισμένο παιδιά να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά των γονέων ή άλλων προγόνων τους. Αυτό εξηγείται εν μέρει από τον τρόπο που λειτουργεί το DNA, και την τυχαιότητα διασταύρωσης του DNA του πατέρα με της μητέρας. Παρότι υπάρχει στ’ αλήθεια αυτή η λειτουργία της σωματικής κληρονομικότητας, περιορίζεται αρκετά και δεν ευθύνεται παρά μόνο για ένα μικρό μέρος της σωματικής, νοητικής και ψυχικής διάπλασης του ανθρώπου. Η επίδραση του περιβάλλοντος έχει την μεγαλύτερη συμμετοχή, είτε άμεσα, δημιουργώντας χαρακτηριστικά, είτε έμμεσα, περιορίζοντας ή αυξάνοντας τα κληρονομικά χαρακτηριστικά.
Για να το κατανοήσουμε ευκολότερα, μπορούμε πάλι να αξιοποιήσουμε το παραπάνω παράδειγμα του αγγειοπλάστη. Τι γίνεται, δηλαδή;
Ας υποθέσουμε πως η παραγγελία που ζητήθηκε, χρειάζεται το αγγείο να έχει ενισχυμένα τοιχώματα, αντί για τα συνηθισμένα, ενώ ο πηλός έχει τέτοια πυκνότητα και σκληρότητα που δεν μπορεί να ανταποκριθεί με τις συνηθισμένες τεχνικές. Ο καλός τεχνίτης μπορεί να χρησιμοποιήσει διαφορετικές μεθόδους. Μπορεί, π.χ. να αυξήσει ή να μειώσει την ταχύτητα περιστροφής του εκμαγείου, ώστε να κατευθύνει την υγρασία του πηλού σε σημεία που είτε θα εξαχθεί από το υλικό, είτε θα κατευθυνθεί σε σημεία όπου η ανθεκτικότητα μπορεί να είναι χαμηλότερη. Άλλη τεχνική θα μπορούσε να είναι η πρόσθεση περιορισμένης ποσότητας ξηρότερου πηλού, αν υπάρχει, ή κάποιας εναλλακτικής σκόνης, ώστε το εκμαγείο να γίνει σκληρότερο. Κάτι αντίστοιχο μπορεί να γίνει σε κάθε διαφορετική ανάγκη αλλαγής στο αρχικό υλικό ή το σχέδιο του αγγείου. Αυτό που χρειάζεται είναι η αναπόσπαστη προσοχή του αγγειοπλάστη, και η αγάπη του στο αντικείμενο που δημιουργεί. Σε αντιπαραβολή, χρειάζονται οι γονείς και κηδεμόνες του παιδιού να έχουν την προσοχή τους στην σωστή διάπλαση και ανατροφή του, και να αγαπούν αυτό που κάνουν. Ακούγεται βαρετό να το τονίζουμε τόσο, αλλά είναι εξαιρετικά σημαντικό. Άλλωστε, γνωρίζουμε καλά πως αυτή η προσοχή και η αγάπη για την ανατροφή του παιδιού, δυστυχώς, δεν είναι αυτονόητη ή δεδομένη στους σύγχρονους γονείς.
