Όλα τα συναισθήματα γίνονται εντονότερα τα Χριστούγεννα. Η χαρά γίνεται μεγαλύτερη, η θλίψη μεγαλύτερη, η ανάγκη μεγαλύτερη, ο πόνος μεγαλύτερος, το ψέμα και η υποκρισία επίπονα μεγαλύτερα.
Τα λαμπιόνια και οι φωταυγήσεις βοηθάνε, λένε, να αισθανθείς το χαρούμενο πνεύμα των Χριστουγέννων. Το λένε οι απελπισμένοι που δεν γνώρισαν ποτέ αυτό το λεγόμενο “πνεύμα” και ζορίζονται να νοιαστούν για κάτι που ποτέ πραγματικά δεν νοιάστηκαν. Τι έχει να κάνει το πνεύμα με τα φώτα; Τι έχει να κάνει με τα Κρίστμας Κάρολς;
Το πνεύμα των Χριστουγέννων
Το αληθινό μήνυμα των Χριστουγέννων είναι η ελπίδα. Η ελπίδα για λύτρωση από τα ανείπωτα και ανίκητα βάσανα που μέχρι σήμερα δεν καταφέραμε να σκορπίσουμε. Τα βάσανα είναι σκότος. Η ελπίδα είναι φως. Ένα μικρό φως που γεννιέται και φαίνεται αγνό και αυξανόμενο. Είναι ανίκητο και εξαπλώνεται. Εξαπλώνεται παντού. Διεισδύει παντού, από κάθε χαραμάδα, διαπερνά ογκώδεις τοίχους, συνοδευόμενο από αναζωογονητικές εξαίσιες μελωδίες που όμοιές τους ποτέ δεν ξανακούστηκαν.
Πώς εξηγείται και πώς συνδέεται το πνεύμα των Χριστουγέννων με την ελπίδα; Και πού το ξέρεις εσύ;
Χαλόου!;;; Χριστούγεννα!;;; Η γέννηση του Χριστού; Ρινγκ α μπελ;;;
Ξεχώρισε το σημαίνον από το σημαινόμενο και χάνεις το νόημα, το… πνεύμα.
Χριστούγεννα χωρίς Χριστό δεν έχουν πνεύμα. Όλα όσα κάνουμε για να γεμίσουμε το κενό μιας ζωής χωρίς Χριστό μόνο επιβεβαίωση είναι και σκάει στη ζωή μας βαρύγδουπα όταν, κάπως, αφαιρέσεις αυτά τα υποκατάστατα. Βάλε ξαφνική ανέχεια, ξαφνική αλλαγή του προγράμματος, ξαφνική(;) κρίση.
Έτσι, επηρεασμένος ο κόσμος απ’ την ανάγκη για ελπίδα, κάνει ότι μπορεί για να πείσει τον εαυτό του ότι ζει στο πνεύμα των Χριστουγέννων. Ανάβει φωτάκια, αντί να ανοίξει τα μάτια στο φως της ελπίδας της νέας ζωής. Στολίζει δέντρα, μικρά και μεγάλα, όσο μεγαλύτερα τόσο καλύτερα, με γιρλάντες και μπάλες και φιόγγους και αγγελούδια, για να τραβά την προσοχή των μικρών παιδιών και να μην ασχολούνται με τη γυμνή καρδιά μας, την ανίκανη ν’ αγαπήσει άλλον πέρα του εαυτού του. Δίνει κάποια ψιλά στον έρανο, αν δώσει, και κάποια ρούχα και τρόφιμα, για να περάσουν κάπως ευχάριστα κι οι αναγκεμένοι τα Χριστούγεννα, λες και η ανάγκη τελειώνει του Άη Γιαννιού.
Υπάρχουν Χριστούγεννα, υπάρχει ελπίδα
Υπάρχουν Χριστούγεννα, υπάρχει ελπίδα, όταν αυτή η ελπίδα έχει εικόνα πραγματική, έχει πρόσωπο και αυτό το πρόσωπο είναι ο φορέας της ελπίδας.
Κάθε βρέφος είναι φως. Κάθε βρέφος είναι ελπίδα. Ελπίδα για αλλαγή της μοίρας στο καλύτερο. Λες:
“Μπορεί, όσα δεν μπόρεσα ή δεν μπορώ να κάνω γιατί η ψυχή μου έχει καεί, ίσως να τα μπορέσει αυτή η νέα ζωή που ξεκινάει από την αρχή, αν δεν κάνει τα δικά μου λάθη. Κι εγώ θα το βοηθήσω, θα προσπαθήσω να του πω τι να μην κάνει για να φτιάξει άλλο δρόμο καλύτερο από το δικό μου. Και ίσως έτσι εξιλεωθώ κι εγώ βοηθώντας το.”
Είναι προϋπόθεση για την ελπίδα να είμαι αποτυχημένος. Αν δεν είμαι αποτυχημένος δεν χρειάζομαι ελπίδα, είμαι καλά, είμαι τέλειος, είμαι άφταστος, κορυφή. Αν δεν καταλάβω και παραδεχτώ ότι είμαι αποτυχημένος και σε ποια πράγματα απέτυχα, δεν θα δω ποτέ την ελπίδα στα μάτια του παιδιού μου. Αν δεν το θυμάμαι αυτό πάντοτε θα ξεχάσω πόσο σημαντικό είναι για μένα το παιδί μου και πόσο πρέπει να το προσέχω και να το φροντίζω. Δεν μου χρωστάει το παιδί μου να με λυτρώσει από τις αποτυχίες μου. Είναι δική μου ανάγκη να με λυτρώσει από τις αποτυχίες μου. Με συμφέρει να του προσφέρω ό,τι έχω τη δύναμη να του δώσω, γιατί έχω μια ελπίδα έτσι να ξαναγεννηθώ αγνός και άμωμος μαζί του.
Όταν το βρέφος είναι ο Χριστός, που γνωρίζω ότι ήρθε γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, να με λυτρώσει από τις αποτυχίες μου και να μου δώσει μια ευκαιρία να ξαναρχίσω απ’ την αρχή, πόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη μου να του δώσω ό,τι μου είναι δυνατό, αλλά ακόμη και να θυσιαστώ για Κείνον, αφού έχω μια απρόσμενη και απίστευτη ευκαιρία να γίνω κι εγώ φως, ενώ ήμουν σκοτάδι, να γεννηθώ ξανά, όντας νεκρός αν και ζω;
Αν τα Χριστούγεννα δεν έχουν Χριστό, δεν μπορώ να δω την ελπίδα, δεν μπορώ να ακούσω ή να δω το μήνυμα, δεν μπορώ να αισθανθώ το πνεύμα των Χριστουγέννων. Ζω ένα ψέμα. Και είναι ψέμα το ότι δεν υπάρχει ελπίδα. Είναι ψέμα το ότι υπάρχει χαρά. Είναι ψέμα το ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι με ανάγκη. Απλά κάνω πως δεν τους βλέπω. Αν τους δω, θα φταίω αν δεν τους βοηθήσω. Αν τους δω και αποφασίσω να μην τους βοηθήσω, θα χάσω τα μάτια μου και δεν θα μπορέσω να δω το Χριστό όταν έρθει. Δεν θα δω την ελπίδα όταν φωτίσει η πρώτη ακτίνα του αστεριού στο σπήλαιο της Γέννησης. Αυτή που ολοένα θα τρανώνεται και θα ξεχύνεται έξω απ’ τη μυστική σπηλιά, στο άσημο χωριό, στα σπίτια, στις γειτονιές, στην κοιλάδα, στις πόλεις, στην οικουμένη όλη.
Έτσι, πείθω τον εαυτό μου ότι δεν βλέπω. Πείθω τον εαυτό μου ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι για τη δυστυχία των ανήμπορων. Λέω πως όσοι τους βοηθάνε είναι υποκριτές. Λέω πως οι ζητιάνοι είναι επαγγελματίες κλέφτες. Λέω πως είναι τεμπέληδες. Λέω πως είναι γυφτάκια και αγύρτες. Και στο κάτω κάτω έχω και τις υποχρεώσεις μου, δε φτάνουν τα λεφτά για όλους, λες και μόνο τα λεφτά έχουν ανάγκη. Έτσι έλεγα πριν την λεγόμενη οικονομική κρίση. Τώρα απλά λέω ότι με νοιάζει μόνο η οικογένειά μου και δεν περισσεύει για τους άλλους.
Δεν βλέπω, δεν ακούω, δεν αισθάνομαι
Δεν ξέρω, ίσως να είναι κι έτσι, νόμιζα. Μέχρι που άκουσα στη χριστουγεννιάτικη εκδήλωση ένα πιτσιρίκι να απαγγέλει για τον Αη Βασίλη κάπως έτσι:
“Φέρε δώρο και στο παιδί απέναντι κι αν δεν του φέρεις, το δικό μου θα του δώσω”.
Έχουν ξεμείνει κάτι τέτοια κειμενάκια από άλλες εποχές σαράντα χρόνια πριν, ή άλλους ανθρώπους που έζησαν κάπου τότε. Ξεφεύγουν τέτοια κειμενάκια απ’ τους διοργανωτές ή δείχνουν την ανέλπιστη προσδοκία τους να ζει τέτοιο πνεύμα στα σημερινά σπίτια. Ίσως να ελπίζουν να αναβιώσει αυτό το πνεύμα στις οικογένειες.
“Θα στερηθώ το δικό μου για να σε δω να γελάς. Θα θυσιάσω τη χαρά μου για να χαρείς εσύ. Πιστεύω πως έχεις περισσότερη ανάγκη από μένα και θα κάνω ότι μου είναι δυνατό να το διορθώσω. Θα προσπαθήσω και το αδύνατο. Για σένα.”
Πιστεύω πως τα παιδιά έχουν πηγαία καλοσύνη και ταιριάζει να πουν τέτοια λόγια. Οι γονείς όμως, οι σημερινοί γονείς, αυτή η ξεπεσμένη υποκριτική γενιά, δεν θα πρότειναν κάτι τέτοιο στα παιδιά τους. Δεν θα μπορούσαν καν να το υποστηρίξουν ούτε και στα ψέματα, από ανάγκη. Έχει χαθεί αυτή η δυνατότητα από τους σημερινούς ανθρώπους. Κι αν κάποιος πραγματικά το κάνει και διαφωνεί, ας κοιτάξει γύρω του, τ’ αδέρφια του, συγγενείς και φίλους και αν συνεχίσει να διαφωνεί τότε να το πάρω πίσω.
Δεν βλέπω, δεν ακούω, δεν αισθάνομαι. Ζω στη γυάλα μου. Ο δικός μου κόσμος υπάρχει, οι άλλοι ζουν στο δικό τους κόσμο. Ζω στη δική μου αλήθεια. Οι άλλοι ζουν στη δική τους και δικαίωμά τους. Δικαίωμά τους! Δική μου αλήθεια! Δική τους αλήθεια! Πόσες είναι οι αλήθειες; Δεν είναι μία η αλήθεια; Γιατί τη γυάλα μου τη λέω αλήθεια; Γιατί διαστρέφω την έννοια της λέξης; Αν η λέξη “αλήθεια” σημαίνει “αυτό που δεν ξεχνιέται” (α-λήθη), ποιος περιορίζει το υποκείμενο στον στενό εαυτό του και όχι στους πάντες ή στα πάντα; Αλλά ακόμα κι έτσι, αν εγώ επιλέγω να αδιαφορώ για κάτι που γνωρίζω δεν σημαίνει ότι το ξεχνάω. Σημαίνει ότι παριστάνω πως ξεχνάω. Υποκρίνομαι. Ψεύδομαι. Είμαι ψεύτης. Σε ποιον λέω ψέματα; Αν εγώ είμαι το υποκείμενο και θυμάμαι, σε ποιον ψεύδομαι; Στον εαυτό μου; Μα, ναι! Στον εαυτό μου.
Έτσι γεννήθηκε σιγά σιγά το ψέμα των Χριστουγένων. Το πνεύμα των Χριστουγέννων χάθηκε όταν γεννήθηκε το ψέμα των Χριστουγέννων. Εγώ είμαι καλά, άρα όλοι είναι καλά. Δεν υπάρχει δυστυχία γιατί εγώ δεν έχω δυσκολίες. Έχω να ντύσω τα παιδιά μου, έχω να τους πάρω δώρα τις γιορτές. Όλοι έχουν. Έχω να στείλω φροντιστήριο τα παιδιά μου για να περάσουν στη σχολή που θέλουν. Όλοι έχουν. Όλοι μες στη γυάλα μου έχουν. Δηλαδή εγώ, μόνο.
Επίλογος
Το ψέμα των Χριστουγέννων δεν ζει μόνο τα Χριστούγεννα. Ζει όλες τις εποχές του χρόνου. Απλά, τα Χριστούγεννα όλα τα πράγματα γίνονται εντονότερα. Φαίνονται περισσότερο, ξεχωρίζουν. Η ανάγκη για ελπίδα είναι εντονότερη και το σκοτάδι φαίνεται τόσο ανυπόφορο. Και περπατώντας μέσα στους φωτισμένους δρόμους με τα αμέτρητα λαμπιόνια και τα στολίδια, τους ψεύτικους κοιλαράδες Αγιοβασίληδες και τις λαμπιρίζουσες γιρλάντες, το ψέμα φαίνεται σαν τεράστια μαύρη τρύπα, έτοιμη να τα καταβροχθίσει όλα. Ακόμα και την τελευταία ελπίδα της μυστικής σπηλιάς.
